Toespraak van Pien Hazenberg uitgesproken op 14-06-2025 bij de presentatie van de dichtbundel van Margriet Westervaarder: "een waakhond aan me vastgebonden"

“Ik heb nog heel wat strijkgoed liggen” hoor ik Katie zeggen terwijl ik deze aantekeningen maak.
Het zou een zin van Westervaarder kunnen zijn.
Als je net een paar gedichten van Margriet hebt gelezen lijkt alles poëzie.
Gewone taal, schijnbaar terloops geformuleerd in rijmloze ordening.

kippensoep met vermicelli en balletjes
kruidige aardappelen, een blinde vink
andijvie, jus en appelmoes

Toch ben ik op mijn hoede bij zo'n onschuldige intro van een gedicht. Wie het werk van Margriet kent blijft altijd wantrouwig. Al te vaak weet zij ons met ontspannen tekst in de hinderlaag van haar verraderlijk domein te lokken. Wáár zit de booby trap?! 

Het gedicht gaat zó verder: 

aan tafel zaten zij
de dode vader
en de dode moeder
en nog maar klein
het dode kind

Wié ziet zoiets aankomen? Na die knusse prak andijvie. Niets aan de hand, dachten we. En nou dit! Overrompelen lijkt een instinct van de auteur.

En wie zich lichtvaardig in haar poezie stort komt steevast van een ijzige kermis thuis. Ongenadig knelt het gedicht zich om je hart en in bloedstollende beeldspraak graait Margriet je mee in haar mijnenveld. Daar daalt de zwaarte van het woord onverbiddelijk in en onder de verzen kleurt het papier karmijn.

Het moge duidelijk zijn. Mijn functie hier vanavond is om u te ontmoedigen - om u te behoeden voor deze hartverscheurende bundel vol bijtende toespeling en bitter esprit. Om u te waarschuwen voor het zéér van herkenning: de echo van verlies en het verstopte venijn, spiegel van Margriet's onheilspellende boodschap. Ik ben de waakhond.

Wie echter vindt dat kunst moet schuren, wie geen genoegen neemt met rijmelarij, wie niet is geboren uit zonnegloren, wie de nieuwe lente voorbij is en wie klaar staat voor een nieuw geluid: wapen uw ziel - duik in deze kwatrijnen en ruik het bouquet van het Westervaarder-idioom. Onbekommerde woorden ballen zich gracieus samen tot verbluffende getuigenis , gerangschikt in welluidend wrede coupletten. Nergens krijgt pathos een kans. Nadrukkelijk verraadt zich ook de beeldend kunstenaar - kleurrijk spektakel valt in wonderlijke stoet aan ons voorbij en we volgen de processie van eeuwig actuele thema’s : de kind-pijn, het afscheid van een dierbare, protest tegen botheid, tegen de ouder, tegen de bourgeoisie, tegen God.

Douleur locale van een mensenleven. Wie de wrange ontroering van grimmig raffinement durft te proeven, zit hier goed. Ik heb voor u dus : een waarschuwing én een aanbeveling. Wie deze bundel mist - blijft uit de wind. Wie hem aandurft - houdt het niet droog. Katie heeft de strijk inmiddels opgevouwen maar graag lees ik nog een gedicht voor. Het draagt alle Westervaarder-ingrediënten in zich. Drama zonder retoriek :

nu lig je in een la
met witte sokken aan
en kleren die je aan had bij je laatste kerst
ze hebben je verpakt in zwart
een zwarte hoes van rubber of zoiets
en op een wagentje met wieltjes weggereden

je bent een zilvergrijze auto ingeschoven
die stapvoets om de hoek verdween
en daarna volgas verder reed
naar een gebouw
waar men omfloerst doet wat gedaan moet worden

een koude la moet je behoeden voor bederf
tot over ongeveer een week
als wij gedenken wie je was
je noemen bij je vele namen
en koffie drinken, broodjes eten
maar niemand van ons bij je is
terwijl jij brandt

Gefeliciteerd Margriet met het prachtige ei dat je op dit imponerende kroonjaar gelegd hebt.
Dank voor deze Waakhond : lyrische gevoelsbundel over menselijkheid. Dit heeft de wereld nodig.